|
Zwyczaj zawieszania u powały w dzień wigilijny gałązek jemioły przywędrował do Polski z dalekiej Skandynawii. W niektórych kręgach kultowych, np. u Celtów, uważano ją za święte, życiodajne ziele. W starożytnej Grecji gałązką jemioły jako magiczną laską posługiwała się mityczna Prozerpina, by otwierać bramy świata umarłych – Hadesu.
Żeby roślina miała potężne właściwości lecznicze i odgrywała wielką rolę w magii płodności, należało ją ścinać w czasie zimowego przesilenia (21 grudnia), a więc w ważnym momencie odradzania się na nowo słońca i życia.
By jemioła nie straciła swoich nadprzyrodzonych cech, nie można jej było zrywać gołą ręką , a ściętej czy urwanej rzucać na ziemię. W Europie w średniowieczu stosowano jemiołę jako doskonałe antidotum na wszelkiego rodzaju trucizny. W medycynie ludowej wywarem jemioły leczono krwotoki, kurcze, schorzenia błon śluzowych. Kurowano nią dzieci z pasożytów przewodu pokarmowego. W Polsce centralnej, wierzono, że jemioła jest bardzo pomocna w hodowli pszczół. Dlatego w wigilię Bożego Narodzenia okadzano ule palonymi gałązkami jemioły. W wielu rejonach Europy Zachodniej, np. we Francji, Niemczech, a także w Anglii w czasie świąt gałązki jemioły były umieszczane w domach, by niosły ze sobą nowe życie, płodność i siłę. W purytańskiej Anglii pod wiszącą u stropu gałązką jemioły w czasie Bożego Narodzenia można było bezkarnie pocałować każdą kobietę. Echo tego zwyczaju można także spotkać w Polsce centralnej.
Dlaczego jabłka i orzechy?
Symbolika jabłka jest bardzo bogata i sięga pradawnych czasów. W tradycji celtyckiej było ono owocem magii, objawienia i wiedzy. Uważano je za samoodradzające się, czarodziejskie pożywienie. Dla Celtów jabłoń było drzewem świętym. Święte były także i owoce. W symbolice chrześcijańskiej jabłko oznaczało odkupienie grzechu pierworodnego, obrazowało kulę ziemską i władzę królewską. Wśród ludów słowiańskich uchodziło za pokarm zmarłych, zapewniający dalsze życie. Także w mitach skandynawskich symbolizowało długie życie i wieczną młodość. Dzisiaj oznacza zdrowie w myśl porzekadła: jedno jabłko dziennie wygania lekarza z domu.
A co symbolizują orzechy?
Tajemnicę ukrytą w twardej trudnej do otwarcia skorupie. W literaturze chrześcijańskiej orzech włoski to człowiek: zielona okrywa – oznacza ciało, skorupa – kości, a jądro – dusza. Na obrazach Madonny z dzieciątkiem z XV i XVI wieku orzech symbolizuje Chrystusa. Natomiast leszczyna i jej orzechy to znaki magii, płodności i miłości. Ofiarowane na Boże Narodzenie i Nowy Rok oznaczały przyjaźń i miłość.
|
|
ZBOŻE
Osobne miejsce w obrzędowości bożonarodzeniowej zajmowało zboże. W niektórych częściach Polski w rogi izby stawiano snop zboża i zaściełano słomą podłogę. Na Podhalu wieszano snop u stropu kłosami w dół – tzw. Baba, którą dopiero młócili kolędnicy. W uroczystość św. Szczepana Męczennika (26 grudnia) po wyjściu z kościoła obsypywano się owsem poświęconym tego dnia na urodzaj. Rzucano ziarno na zaorane pole, by nie rosły chwasty. Ze słomy przygotowywano też tzw. Gwiazdy wigilijne – ozdoby zawieszane na ścianie izby.
Drodzy radiosłuchacze!
Szczególna to kwiatów cecha,
Ze kwiat się zawsze uśmiecha...
napisał Ludwik Jerzy Kern
Jest to święta prawda. Czy widział ktoś zmartwiony lub ponury kwiatek? Nawet gdy krople deszczu lub rosy przylegają do jego płatków, nie kojarzymy tego z płaczem, a raczej z perłami czy brylantami. Jaki z tego morał? Otóż, kiedy jesteśmy smutni, popatrzmy na uśmiechające się kwiaty. Te duże lub te małe. Stworzono je po to, by dawały radość. I bardzo dobrze spełniają swoją misję. A że dobro dobrem się odpłaca, więc starajmy się zrewanżować się roślinom czułą opieką.
|
